Türkiye’nin dört bir yanındaki eşsiz yerel zenginlikler, Ülke TV’nin “Değerlerin Daveti” programıyla hafta sonları ekranlara taşınıyor.
Program, coğrafi işaretlerle uluslararası alanda tescillenmiş ve korunmuş, ülkenin kültürel ve doğal mirasını oluşturan değerleri mercek altına alıyor. Tarım ürünlerinden nadir endemik türlere, köklü el sanatlarından ağız sulandıran yöresel lezzetlere kadar geniş bir yelpazede yer alan değerler, program aracılığıyla geniş kitlelere tanıtılıyor.
“Değerlerin Daveti”nin temel amacı, Türkiye’nin yerel ürünlerini ve sanatını ulusal ve uluslararası pazarlarda markalaştırma çabalarına destek olmak. Gaziantep baklavasından Konya’nın etli ekmeğine, Erzurum’un göz alıcı Oltu taşına kadar birçok bilinen değerin yanı sıra, henüz patentlenmemiş veya yeterince tanınmayan yerel ürün ve el sanatlarını üreten kişi ve kurumlar da bu program sayesinde önemli destek ve teşvik mekanizmaları hakkında bilgilendiriliyor.
Program, yerel üreticileri ve sanatçıları bilinçlendirerek, onların ulusal birliğe ve ülke ekonomisine katkı sağlamalarına olanak tanıyor. Kendi topraklarımızın özgün tatlarını, dokularını ve hikayelerini barındıran bu değerlere sahip çıkan “Değerlerin Daveti”, her hafta sonu Ülke TV ekranlarında izleyicileri bekliyor. Bu eşsiz yolculukla Türkiye’nin saklı kalmış hazinelerini keşfederken, yerel ekonomiye ve kültürel çeşitliliğe verilen desteğe tanık olacaksınız.
Bugünün ürünü: Edirne İpsala Pirinci
Türkiye’nin zengin tarım mirasından doğan ve coğrafi işaretiyle tescillenmiş bir değer olan Edirne İpsala Pirinci, sofralarımıza ulaşana kadar uzun ve özenli bir üretim sürecinden geçer. Bu eşsiz pirinç, İpsala’nın bereketli topraklarında filizlenir ve kendine has özellikleriyle damaklarda unutulmaz bir tat bırakır.
Üretim aşamaları ve İpsala’nın eşsiz koşulları
İpsala pirincinin üretimi, geleneksel yöntemlerle modern tarım tekniklerinin harmanlandığı, titizlikle yürütülen bir dizi aşamayı içerir:
- Toprak hazırlığı: Her şeyden önce, pirinç ekilecek arazinin doğru şekilde hazırlanması esastır. İpsala ovasının ağır bünyeli, killi ve organik madde açısından zengin toprakları, pirinç yetiştiriciliği için ideal bir zemin sunar. Toprak, ekim öncesinde derin sürülerek havalandırılır ve tesviye edilerek suyun homojen dağılımı sağlanır.
- Ekim: Genellikle nisan sonu ile mayıs başı gibi, toprak ve hava koşullarının uygun olduğu dönemde ekim yapılır. İpsala’da çoğunlukla “çeltik” adı verilen kabuklu pirinç tohumları, özel makinelerle toprağa belirli aralıklarla ekilir.
- Sulama: Pirinç, “su içinde büyüyen bitki” olarak bilinir ve bu nedenle sulama, İpsala pirinci üretiminin en kritik aşamalarından biridir. Ekimden sonra tarlalar sürekli olarak su altında tutulur. Bu su, bölgedeki Ergene Nehri ve sulama kanalları aracılığıyla sağlanır. Suyun derinliği, bitkinin büyüme evresine göre ayarlanır ve yabani ot kontrolü ile sıcaklık regülasyonunda önemli rol oynar.
- Bakım ve kontrol: Pirinç tarlaları, büyüme dönemi boyunca düzenli olarak takip edilir. Yabani ot kontrolü, hastalık ve zararlılarla mücadele, bitkinin sağlıklı gelişimi için hayati öneme sahiptir. Bu süreçte gübreleme de bitkinin besin ihtiyacını karşılamak üzere yapılır.
- Hasat: Genellikle eylül sonu ile ekim başı gibi, pirinç taneleri olgunlaştığında hasat zamanı gelir. Hasat, günümüzde büyük ölçüde özel biçerdöverlerle yapılır. Hasat edilen çeltik, nem oranı yüksek olduğu için hemen kurutma işlemine alınır.
- Kurutma ve işleme: Hasat sonrası çeltik, özel kurutma tesislerinde nem oranı belirli bir seviyeye düşürülür. Ardından, kabuklarından ayrılması, beyazlatılması ve kalibrasyon gibi işlemlerden geçirilerek sofralık pirinç haline getirilir. Bu işlemler, pirincin kalitesini, rengini ve pişirme özelliklerini doğrudan etkiler.
Çeşitleri ve kullanım alanları
İpsala pirinci denilince akla genellikle baldo çeşidi gelir. Ancak İpsala’da yetiştirilen ve coğrafi işaret kapsamına giren farklı pirinç çeşitleri de bulunmaktadır. Baldo pirinç, iri taneli yapısı, az nişasta salımı ve tane tane pişmesiyle özellikle pilavlar için tercih edilen bir çeşittir.
İpsala pirinci, Türk mutfağının vazgeçilmez lezzetlerinin temelini oluşturur. En yaygın kullanıldığı ürünler şunlardır:
- Pilavlar: İpsala pirinciyle yapılan pilavlar, tane tane oluşu ve lezzetiyle ünlüdür. Sade pilavdan iç pilava, nohutlu pilavdan tavuklu pilava kadar birçok çeşitte kullanılır.
- Dolmalar ve sarmalar: Lahana sarması, yaprak sarması, biber dolması gibi yemeklerde iç harcın ana bileşenidir. Pirincin diriliğini koruması ve lezzeti absorbe etmesi, bu tür yemekler için ideal olmasını sağlar.
- Çorbalar: Bazı yöresel çorbalarda, özellikle terbiyeli çorbalarda kıvam verici olarak kullanılır.
- Sütlaç: Pirinçle yapılan tatlılar arasında sütlaç, İpsala pirincinin sütle buluştuğu harika bir örnektir.
Coğrafi işaret ve önemi
Edirne İpsala Pirinci, 02.05.2016 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından coğrafi işaret belgesi almıştır. Bu tescil, İpsala pirincinin belirli bir coğrafi bölgeye özgü olduğunu, kalitesinin ve ününün bu coğrafi kökenden kaynaklandığını yasal olarak güvence altına almıştır.
Coğrafi işaret, İpsala pirincinin taklit edilmesini önler, üreticilerin haklarını korur ve tüketicilere ürünün kaynağı ve kalitesi hakkında güvenilir bilgi sunar. Aynı zamanda, İpsala pirincinin ulusal ve uluslararası alanda tanıtılmasına ve markalaşmasına büyük katkı sağlar. Bu sayede, yüzyıllardır süregelen bir tarım geleneği, günümüzde de değerini koruyarak sofralarımıza taşınmaya devam etmektedir.
