Türkiye’nin dört bir yanındaki eşsiz yerel zenginlikler, Ülke TV’nin “Değerlerin Daveti” programıyla hafta sonları ekranlara taşınıyor.
Program, coğrafi işaretlerle uluslararası alanda tescillenmiş ve korunmuş, ülkenin kültürel ve doğal mirasını oluşturan değerleri mercek altına alıyor. Tarım ürünlerinden nadir endemik türlere, köklü el sanatlarından ağız sulandıran yöresel lezzetlere kadar geniş bir yelpazede yer alan değerler, program aracılığıyla geniş kitlelere tanıtılıyor.
“Değerlerin Daveti”nin temel amacı, Türkiye’nin yerel ürünlerini ve sanatını ulusal ve uluslararası pazarlarda markalaştırma çabalarına destek olmak. Gaziantep baklavasından Konya’nın etli ekmeğine, Erzurum’un göz alıcı Oltu taşına kadar birçok bilinen değerin yanı sıra, henüz patentlenmemiş veya yeterince tanınmayan yerel ürün ve el sanatlarını üreten kişi ve kurumlar da bu program sayesinde önemli destek ve teşvik mekanizmaları hakkında bilgilendiriliyor.
Program, yerel üreticileri ve sanatçıları bilinçlendirerek, onların ulusal birliğe ve ülke ekonomisine katkı sağlamalarına olanak tanıyor. Kendi topraklarımızın özgün tatlarını, dokularını ve hikayelerini barındıran bu değerlere sahip çıkan “Değerlerin Daveti”, her hafta sonu Ülke TV ekranlarında izleyicileri bekliyor. Bu eşsiz yolculukla Türkiye’nin saklı kalmış hazinelerini keşfederken, yerel ekonomiye ve kültürel çeşitliliğe verilen desteğe tanık olacaksınız.
Bugünün ürünü: Afyon Bükmesi
Afyonkarahisar’ın enfes lezzetlerinden biri olan ve Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenerek koruma altına alınan Afyon Bükmesi, sadece bir hamur işi değil, aynı zamanda Afyonkarahisar’ın kültürel mirasını ve coğrafi zenginliğini yansıtan özel bir değerdir.
Üretim süreci ve aşamaları
Afyon Bükmesi, temel olarak un, su, tuz ve bölgenin meşhur haşhaş ezmesi ile hazırlanan hamurun, yeşil mercimekli veya patatesli iç harçla buluşmasıyla ortaya çıkar. Üretim süreci, geleneksel yöntemlerin sabırla uygulanmasını gerektirir:
Hamurun hazırlanması ve yoğrulması:
Un, tuz ve su ile ne çok sert ne de çok yumuşak olacak şekilde, ele yapışmayan, özlü bir hamur yoğrulur. Hamurun kıvamı, böreğin çıtırlığı için kritik öneme sahiptir. Yoğrulan hamur bezelere ayrılır ve dinlenmeye bırakılır.
İç yağ ve haşhaş ezmesi uygulaması:
Dinlenen hamur bezeleri, oklava yardımıyla yufka inceliğinde açılır.
Açılan yufkanın üzerine, geleneksel olarak iç yağ (don yağı) ve sıvı yağ karışımı sürülür.
Ardından, yine sıvı yağ ile inceltilmiş sarı haşhaş ezmesi bolca sürülür. Afyon Bükmesi’nin benzersiz tadını ve rengini veren temel unsur bu haşhaştır.
Bükme ve katlama aşaması:
Haşhaş ve yağ sürülen yufka, bohça şeklinde katlanarak dinlendirilir. Bu katlama işlemi, hamurun katman katman ayrılmasını ve pişince çıtır olmasını sağlar.
Bazı tariflerde, ilk katlanan bohça, ikinci bir yufka açılıp onun ortasına konularak tekrar bohça şeklinde katlanır. Bu “çift kat” yöntemi daha dolgun bir bükme elde edilmesini sağlar.
İç harcın konulması ve şekillendirme:
Dinlenmiş olan büyük bohça, bezeler halinde kesilir. Her bir beze, dikdörtgen şeklinde tekrar açılır. Hazırlanan iç harç (geleneksel olarak haşlanmış yeşil mercimek ve kavrulmuş soğan karışımı) açılan hamurun ortasına konulur. Hamurun karşılıklı iki kenarı uç uca gelecek şekilde kapatılır ve bükme şekli verilir. Ürün adını da bu bükme ve katlama şeklinden alır.
Şekillendirilen bükmelerin üzeri yağlanır ve genellikle 200°C civarında ısıtılmış taş fırında veya normal fırında yaklaşık 40 dakika, üzeri kızarana ve çıtır hale gelene kadar pişirilir.
Afyon bükmesi çeşitleri ve tüketimi
Afyon Bükmesi’nin geleneksel ve tescilli iç harcı yeşil mercimekli olsa da, yörede ve günümüzde farklı çeşitleri de yapılmaktadır:
Mercimekli Bükme (Orijinal): Haşlanmış yeşil mercimek, kavrulmuş soğan, tuz ve karabiberden oluşan iç harç ile yapılır. En yaygın ve coğrafi işaret ile anılan türdür.
Patatesli Bükme: İç harcında haşlanmış ve ezilmiş patates, soğan ve baharatlar kullanılır. Mercimekli bükmeye bir alternatiftir.
Peynirli Bükme: Bölgesel farklılık gösterse de, bazı yerlerde peynirli olarak da üretilir.
Otlu Bükme: Mevsimine göre ebegümeci, ıspanak gibi çeşitli otlarla hazırlanan iç harçlar da kullanılabilir.
Coğrafi işaret tescil tarihi
Afyon Bükmesi’nin coğrafi işaret tescil süreci, Afyonkarahisar Belediyesi tarafından yürütülmüştür. Bu lezzet, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından Mahreç İşareti olarak tescil edilmiştir. Tescil Tarihi: 29.04.2021
Bu tescil, Afyon Bükmesi’nin üretim metodu, kullanılan malzemeler ve kalitesinin Afyonkarahisar coğrafi sınırları içinde gerçekleşmesi gerektiğini onaylamaktadır. Böylece, bölgeye özgü bu lezzetin özgünlüğünün ve ününün korunması hedeflenmiştir.
