Artvin’in doğal güzellikleriyle ünlü coğrafyasında, Arhavi ilçesine bağlı Arılı köyü, mimari mirasıyla adeta bir yıldız gibi parlıyor.
Köy, Artvin genelinde en fazla tescilli yapıyı bir arada barındırma ayrıcalığına sahip. Arılı’yı özgün kılan ise, geleneksel Karadeniz mimarisinin nadide bir örneği olan, kestane ağacı ve yöreye has “göz dolma tekniği” kullanılarak inşa edilmiş yapıları.
Köy, 2013 yılında Erzurum Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından tescillenen 15 konut, bir cami ve bir çeşme ile adeta zamana meydan okuyor. Bu tescilli miras, köyü yerli ve yabancı turistlerin uğrak noktası haline getirmiş durumda.
Artvin İl Kültür ve Turizm Müdürü Yunus Emre Aytekin’in de belirttiği gibi, ilçe merkezine 14 kilometre mesafedeki Arılı köyü, tarihi konutlarıyla Artvin’in kültürel kimliğinde ayrıcalıklı bir yere sahip. Bu binalar, inşa edildikleri dönemin iklimsel şartlarına ve teknik imkanlarına kusursuzca adapte edilmiş yapılar olarak dikkat çekiyor.
Aytekin, köydeki bu bütüncül yapıyı adeta bir “açık hava müzesi” olarak nitelendiriyor. Bölgenin yüksek nem ve yağış koşulları nedeniyle yaygın olan, alt katı taştan, üst katı ise neme dayanıklı kestane ağacından inşa edilmiş iki katlı mimari, Arılı köyünde de hakim. Göz dolma tekniğiyle estetik bir görsellik sunan bu evler, yöresel mimari geleneğin en güzel örneklerini sergiliyor.
Tarihi dokuyu daha da anlamlı kılan bir diğer unsur ise, köydeki yapıların hala canlı olması. Tescilli konutların 19. yüzyılın ortalarına, yani yaklaşık 160-170 yıl öncesine tarihlendiğini belirten Aytekin, evlerde yaşamın kesintisiz devam ettiğinin altını çizdi.
Geçmişin hafızası burada
Aytekin’in verdiği bilgilere göre, Artvin genelindeki yaklaşık 160 tescilli sivil mimari örneği evin 61’i Arhavi ilçesinde yer alıyor. Ancak Artvin’deki bu 15 tescilli evin tek bir köyde, yani Arılı’da yoğunlaşması, köyün kültürel miras açısından taşıdığı önemi katlıyor. Birçok yerde tek tük rastlanan tarihi yapıların aksine, Arılı köyü geçmişin hafızasını neredeyse bütünüyle korumuş eşsiz bir yerleşim yeri.
Ayrıca Arılı köyü, turizm potansiyelini artıran bir başka stratejik konumda bulunuyor: Yusufeli’ne kadar uzanan Yeşil Yol Projesi’nin başlangıç noktası. Eşsiz yaylalara ulaşım güzergahında olması, köyün doğal ve kültürel turizm açısından değerini daha da yükseltiyor. Müdürlük, bu potansiyeli en iyi şekilde değerlendirmek için çalışmalarına devam ediyor.
Turistler memnuniyetlerini dile getirdi
Arılı köyünü gezmek için İstanbul’dan geldiğini belirten Gülden Abacı, köyde geçirdikleri zamanın unutulmaz bir deneyim olduğunu söyledi.
Büyükşehirlerde gökyüzünü bu kadar net görebilmenin, temiz havayı hissedebilmenin mümkün olmadığını dile getiren Abacı, şöyle devam etti:
“Burada yeşilin her tonunu gördük. Arabasız, yürüyerek doğayı keşfetmek çok keyifliydi. Bizi sıcak bir masa, güler yüzlü insanlar karşıladı. Restoranda değil de bir komşunun evine gitmiş gibi hissettik. Uzun zamandır birçok insanın hasret kaldığı o sıcak masayı, sobanın sesini, üstündeki çayın kaynayışını hissettik. Yemekler, tereyağının kokusu, evlerin yapısı, hepsi çok etkileyiciydi. Yıllar önce bu kadar düşünülmüş bir mimariyle karşılaşmak bizi hayrete düşürdü. Herkesin bu doğayı, bu sıcak ortamı yaşamasını tavsiye ediyorum.”
Turist rehberi Osman Çamkerten de Arılı köyünün hem mimari hem de kültürel açıdan özel bir yer olduğunu belirtti.
Genellikle tarihi, kültürü ve doğal dokusu güçlü yerlere turlar düzenlediğini, Arılı’nın da bu yerlerden olduğunu anlatan Çamkerten, şunları kaydetti:
“Arılı köyünün şöyle bir özelliği var, evlerinin mimarisi çok düzenli, eski ve güzel. Görüntüsü ve hikayesi de güzel. Ayrıca buradaki insanların yaptıkları yemekler çok lezzetli. Çay bahçelerinin arasındaki bir dolma taş evinde yemek yiyoruz. Dışarıdan Karadeniz’e gelen insanların mutlaka bu mimariyi, bu kültürü, bu tarihi görmeleri gerekiyor.”
