Portekiz’in Lizbon kentinde düzenlenen dünyanın en prestijli gastronomi ödüllerinden Gourmand Awards 2025’te, Türkiye büyük bir gurur yaşadı. Yöresel Ürünler Coğrafi İşaretler Türkiye Araştırma Ağı (YÜciTA) tarafından yayımlanan ve Türkiye’nin ilk ve tek Coğrafi İşaretler dergisi olan YÜciDERGİ, “Coğrafi İşaretler” kategorisinde dünya birincisi oldu.
Dünyanın dört bir yanından 200’e yakın yayın arasından sıyrılarak birinciliğe ulaşan dergi, yalnızca içerik zenginliği ve akademik yaklaşımıyla değil, kültürel mirasa sahip çıkma vizyonuyla da jüriyi etkiledi. 558 sayfalık hacmiyle bir ansiklopedi niteliği taşıyan YÜCİDERGİ, Anadolu’nun zengin mutfak mirasını, yöresel ürünlerini, üreticisini, hikâyesini ve emeğini bilimsel verilerle birlikte belgelerken, sahadan derlenen bilgiyle de güçlü bir saha araştırması örneği sundu.
Bu anlamlı başarı, yalnızca bir yayıncılık zaferi değil, aynı zamanda Türkiye’nin kültürel ve tarımsal hafızasına verilen uluslararası bir selam olarak görülüyor.
YÜCİTA: Yerelden Evrensele Bir Kimlik Yolculuğu
YÜCİDERGİ’nin arkasındaki isim ise coğrafi işaretler alanında Türkiye’nin en önemli bilim insanlarından biri olan Prof. Dr. Yavuz Tekelioğlu. 2012 yılında kurduğu Yöresel Ürünler Coğrafi İşaretler Türkiye Araştırma Ağı (YÜCİTA) ile sadece akademik dünyaya değil, üreticiden tüketiciye kadar toplumun her kesimine seslenen bir harekete öncülük etti.
YÜCİTA’nın amacı, Türkiye’nin binlerce yıllık üretim ve lezzet mirasını belgelemek, korumak ve bu ürünlere hak ettiği ekonomik ve kültürel değeri kazandırmak. Bugün Avrupa Birliği’nden tescil almış onlarca ürünün yolculuğu, bu araştırma ağı tarafından yürütülen bilimsel çalışmalarla başlamış durumda. YÜCİTA, yerel üreticilere eğitimler veriyor, üniversitelerle ortak projeler yürütüyor, coğrafi işaretlerin sadece bir etiket değil; toprak, iklim, bilgi, emek ve kültürün ortak imzası olduğunu vurguluyor.
“Bu ödül alın teri döken üreticilerin”
80 yaşındaki Prof. Dr. Yavuz Tekelioğlu, ödül töreninde yaptığı konuşmada, hayatını adadığı bu alanın önemine bir kez daha dikkat çekti. Kazandığı ödülü şahsına değil, bu topraklarda alın teriyle üreten herkese ithaf etti:
“Bu ödül, coğrafi işaretli ürünleri yetiştiren, emeğiyle bereketi mayalayan tüm üreticilere aittir,” dedi. Tekelioğlu, “Onların alın teriyle bu ülkenin kültürü, kimliği, geleceği yoğruluyor.” açıklamasında bulundu.
Coğrafi İşaretler: Bir Ülkenin Hafızası
Bir damla Ayvalık zeytinyağı, bir dilim Kayseri pastırması, bir lokma Ezine peyniri ya da bir avuç Antep fıstığı… Bunlar sadece birer ürün değil; bu toprakların tarihini, kültürünü, belleğini taşıyan değerler. YÜCİDERGİ, bu ürünlerin ardındaki hikâyeleri ortaya çıkarmakla kalmıyor; onları belgelerle, görsellerle ve akademik analizlerle birer kültürel miras envanteri olarak sunuyor.
Bugün Türkiye’de coğrafi işaretler sadece gastronomik değerler olarak değil, kırsal kalkınma, yerel ekonominin güçlendirilmesi ve sürdürülebilir üretim modelleri açısından da stratejik öneme sahip. YÜCİTA bu vizyonu Türkiye’ye kazandıran ve sahaya uygulayan öncü bir yapı olarak dünya çapında takdir topluyor.
Bu Zafer Bir Mirasın Taçlanması
Gourmand Awards 2025 Dünya Birinciliği, yalnızca bir derginin değil, bir fikrin ve bir mücadelenin taçlanması. Bu ödül, Aydın’da zeytin yetiştiren köylünün, Kars’ta gravyer mayalayan üreticinin, Antep’te baklava açan ustanın zaferi. Bu ödül, Türkiye’nin değerlerine sahip çıkan her bireyin gururu aynı zamanda.
