Türkiye’nin dört bir yanındaki eşsiz yerel zenginlikler, Ülke TV’nin “Değerlerin Daveti” programıyla hafta sonları ekranlara taşınıyor.
Program, coğrafi işaretlerle uluslararası alanda tescillenmiş ve korunmuş, ülkenin kültürel ve doğal mirasını oluşturan değerleri mercek altına alıyor. Tarım ürünlerinden nadir endemik türlere, köklü el sanatlarından ağız sulandıran yöresel lezzetlere kadar geniş bir yelpazede yer alan değerler, program aracılığıyla geniş kitlelere tanıtılıyor.
“Değerlerin Daveti”nin temel amacı, Türkiye’nin yerel ürünlerini ve sanatını ulusal ve uluslararası pazarlarda markalaştırma çabalarına destek olmak. Gaziantep baklavasından Konya’nın etli ekmeğine, Erzurum’un göz alıcı Oltu taşına kadar birçok bilinen değerin yanı sıra, henüz patentlenmemiş veya yeterince tanınmayan yerel ürün ve el sanatlarını üreten kişi ve kurumlar da bu program sayesinde önemli destek ve teşvik mekanizmaları hakkında bilgilendiriliyor.
Program, yerel üreticileri ve sanatçıları bilinçlendirerek, onların ulusal birliğe ve ülke ekonomisine katkı sağlamalarına olanak tanıyor. Kendi topraklarımızın özgün tatlarını, dokularını ve hikayelerini barındıran bu değerlere sahip çıkan “Değerlerin Daveti”, her hafta sonu Ülke TV ekranlarında izleyicileri bekliyor. Bu eşsiz yolculukla Türkiye’nin saklı kalmış hazinelerini keşfederken, yerel ekonomiye ve kültürel çeşitliliğe verilen desteğe tanık olacaksınız.
Bugünün ürünü: Sandıklı Sac Eti
Anadolu’nun kadim lezzet haritasında Afyonkarahisar, sadece kaymağı ve sucuğu ile değil, aynı zamanda yerel mutfak kültürüyle de öne çıkar. Bu kültürün en has ve tescilli temsilcilerinden biri ise, adını pişirildiği özel saç tavadan alan Sandıklı Saç Eti’dir. Bir yemekten öte, yörenin gastronomik kimliğini taşıyan bu lezzet, bir dizi özenli aşamadan geçerek sofralara ulaşır.
Üretim metodu ve Lezzetin Sırrı
Sandıklı Saç Eti’nin ayırt edici özelliği, kullanılan malzemenin kalitesi kadar, benzersiz pişirme tekniğinde gizlidir. Geleneksel tarifin kalbi, kuzu etinin (but, kaburga veya pirzola) diğer yerel ürünlerle dengeli birleşimidir.
Malzeme Hazırlığı: Yemeğin ana bileşeni olan kuşbaşı doğranmış kuzu etinin yanı sıra; patates, soğan, domates, biber, iç yağı ve margarin belirli oranlarda hazırlanır. Malzemelerin taze ve yöresel olması lezzeti maksimize eden önemli bir kuraldır.
Sacın Hazırlanması: Kuşbaşı etler, iç yağı ve margarinle birlikte yassı demir çelikten mamul ve bölgede saç adı verilen tavaya, adeta bir sanat eseri titizliğiyle dizilir. Ardından, halka halka doğranmış soğan, patates, domates ve biberler sırasıyla yerleştirilir. Bu dizilim, her malzemenin kendi öz suyunu salarak birbirine karışmasını ve lezzetlerin bütünleşmesini sağlar.
Taş Fırın ve Meşe Odunu : Sandıklı Saç Eti, sıradan ocaklarda değil, sadece meşe odunu ateşiyle ısıtılan taş fırınlarda pişirilir. Bu, yemeğe karakteristik odun aromasını ve eşsiz bir duman tadı verir.
Pişirme Kontrolü: Lezzetin dengeli olması için taş fırının içerisindeki tüm noktaların sabit bir sıcaklıkta, genellikle 250^\circ\text{C}’de tutulması esastır. Saç tavalar, bu yüksek ve sabit ısıda, kapaksız bir şekilde pişirilerek malzemelerin suyunu kaybetmeden, dengeli ve nar gibi kızarmış bir kıvama gelmesi sağlanır. Usta ellerin becerisi, etin sululuğunu korurken sebzelerin karamelize olmasını sağlamaktadır.
Servis Şekli: Sandıklı Saç Eti, geleneğe uygun olarak pişirildiği saç tavanın içinde, fırından çıktığı sıcaklıkla doğrudan sofraya getirilir ve ortadan paylaşılarak tüketilir. Bu sunum şekli, hem yemeğin otantikliğini korur hem de yemeğin bir sosyal paylaşım ritüeli olmasını pekiştirir.
Coğrafi işaret tescili
Sandıklı Saç Eti’nin bu eşsizliği ve coğrafi sınıra özgü üretim koşulları, resmiyetle de tescillenmiştir.
Başvuru Süreci: Sandıklı Saç Eti’nin coğrafi işaret yolculuğu, Sandıklı Belediyesi’nin başvurusuyla resmen başlamıştır.
Tescil Tarihi ve Türü: Uzun bir değerlendirme ve inceleme sürecinin ardından, Türk Patent ve Marka Kurumu (TÜRKPATENT) tarafından, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında 20 Ocak 2022 tarihinde tescil edilmiştir. Tescil türü olarak Mahreç İşareti statüsü almıştır.
Anlamı: “Mahreç İşareti” tescili, ürünün ününün, kalitesinin veya diğer özelliklerinin coğrafi sınıra (Afyonkarahisar ili Sandıklı ilçesi) ait olduğunu, ancak üretimin bu sınırın dışında da yapılabileceğini belirtir. Ancak, Sandıklı Saç Eti’nde olduğu gibi, ürünün ayırt edici nitelikleri (meşe odunuyla taş fırında pişirme gibi) coğrafi sınırda gerçekleşen üretim yöntemlerinden kaynaklanmaktadır ve bu yöntemlere uyulması zorunludur.
