Türkiye’nin zengin mirası canlanıyor: Değerlerin Daveti’nde günün ürünü: Kayseri Tepsi Mantısı

Program, coğrafi işaretlerle uluslararası alanda tescillenmiş ve korunmuş, ülkenin kültürel ve doğal mirasını oluşturan değerleri mercek altına alıyor. Tarım ürünlerinden nadir endemik türlere, köklü el sanatlarından ağız sulandıran yöresel lezzetlere kadar geniş bir yelpazede yer alan değerler, program aracılığıyla geniş kitlelere tanıtılıyor.

“Değerlerin Daveti”nin temel amacı, Türkiye’nin yerel ürünlerini ve sanatını ulusal ve uluslararası pazarlarda markalaştırma çabalarına destek olmak. Gaziantep baklavasından Konya’nın etli ekmeğine, Erzurum’un göz alıcı Oltu taşına kadar birçok bilinen değerin yanı sıra, henüz patentlenmemiş veya yeterince tanınmayan yerel ürün ve el sanatlarını üreten kişi ve kurumlar da bu program sayesinde önemli destek ve teşvik mekanizmaları hakkında bilgilendiriliyor.

Program, yerel üreticileri ve sanatçıları bilinçlendirerek, onların ulusal birliğe ve ülke ekonomisine katkı sağlamalarına olanak tanıyor. Kendi topraklarımızın özgün tatlarını, dokularını ve hikayelerini barındıran bu değerlere sahip çıkan “Değerlerin Daveti”, her hafta sonu Ülke TV ekranlarında izleyicileri bekliyor. Bu eşsiz yolculukla Türkiye’nin saklı kalmış hazinelerini keşfederken, yerel ekonomiye ve kültürel çeşitliliğe verilen desteğe tanık olacaksınız.

Bugünün ürünü: Kayseri Tepsi Mantısı

Kayseri mutfağının incisi, sofraların baş tacı Kayseri tepsi mantısı, sadece bir yemek değil, aynı zamanda şehrin kültürel ve gastronomik mirasının önemli bir parçasıdır. Geleneksel yöntemlerle nesilden nesile aktarılan bu lezzet, 2022 yılında aldığı coğrafi işaret tesciliyle de değerini ve özgünlüğünü resmiyet kazandırmıştır.

Üretim süreci ve aşamaları

Kayseri tepsi mantısı, diğer mantı çeşitlerine göre farklı bir hazırlık ve pişirme sürecine sahiptir. Üretiminde gösterilen özen ve ustalık, ona karakteristik tadını veren en önemli unsurlardır.

• Hamurun Hazırlanması: Mantının ilk adımı, doğru kıvamda bir hamur yoğurmaktır. Un, su, tuz ve yumurta ile hazırlanan hamur, kulak memesi yumuşaklığında olmalı ve yoğrulduktan sonra bir süre dinlendirilmelidir. Dinlenme süreci, hamurun daha kolay açılmasını sağlar.
• İç Harcın Hazırlanması: Tepsi mantısının iç harcı, geleneksel olarak dana kıyması, rendelenmiş soğan, tuz, karabiber ve isteğe bağlı olarak kırmızı biber ile hazırlanır. Harcın lezzeti, kullanılan malzemelerin tazeliği ve doğru oranlarda karıştırılmasıyla doğrudan ilişkilidir.
• Mantıların Kesilmesi ve Doldurulması: Dinlenmiş hamur, yufka inceliğinde açılır ve küçük kareler halinde kesilir. Her bir karenin ortasına minik bir miktar iç harç konulur. İşte bu aşamada Kayseri tepsi mantısını diğerlerinden ayıran en önemli özelliklerden biri ortaya çıkar: Mantılar, bohça şeklinde ya da dört köşesinden bir araya getirilerek sıkıca kapatılır. Bu işlem, pişerken iç harcın dağılmasını engeller. Tepsi mantısının bir diğer özelliği ise genellikle parmak ucu büyüklüğünde olmasıdır. Bu minik boyut, pişirme süresini kısaltır ve her lokmada enfes bir tat deneyimi sunar.
• Tepsiye Dizme ve Fırınlama: Hazırlanan mantılar, tereyağı ile yağlanmış fırın tepsisine sıkıca, üst üste gelmeyecek şekilde dizilir. Mantıların fırınlanması, tepsi mantısına özgü bir başka adımdır. Önceden ısıtılmış fırında, mantılar hafifçe kızarana kadar pişirilir. Bu fırınlama işlemi, mantıya hafif bir çıtırlık ve derin bir lezzet katmaktadır.
• Suyunu Verme ve Pişirme: Fırınlanan mantıların üzerine, genellikle et suyu veya kemik suyu gezdirilir. Su, mantıların seviyesini geçmeyecek şekilde ayarlanır. Ardından tepsi tekrar fırına sürülür ve mantılar suyu çekip yumuşayana kadar pişirilir. Bu aşamada, mantıların lapa olmaması için dikkatli olmak önemlidir.
• Terbiye ve Servis: Pişen tepsi mantısı, genellikle sarımsaklı yoğurt, eritilmiş tereyağında kızdırılmış nane ve pul biber ile servis edilir. Terbiyesi, yemeğin lezzetini tamamlayan ve ona özgün karakterini veren son dokunuşlardır.

Lezzetin farklı yansımaları

Kayseri tepsi mantısı, temel olarak aynı üretim prensiplerine sahip olsa da, yöresel farklılıklar veya kişisel tercihler doğrultusunda bazı çeşitlilikler gösterebilir:

• Klasik Tepsi Mantısı: Yukarıda bahsedilen geleneksel yöntemlerle hazırlanan, en yaygın ve bilinen çeşididir.
• Haşlama Tepsi Mantısı: Fırınlama aşaması atlanarak doğrudan tencerede haşlanarak hazırlanan versiyonudur. Bu versiyon, daha yumuşak bir dokuya sahiptir.
• Sebzeli Tepsi Mantısı: İç harcına mevsimine göre ince doğranmış sebzeler (örneğin pırasa, ıspanak) eklenerek hazırlanan daha hafif ve farklı bir lezzet sunan çeşididir.

Hangi ürünlerle birlikte kullanılır?

Kayseri tepsi mantısı, genellikle tek başına bir ana yemek olarak tüketilir. Ancak yanında bazı tamamlayıcı lezzetlerle servis edilerek daha zengin bir sofra deneyimi sunulabilir:

• Sarımsaklı Yoğurt: Mantının olmazsa olmaz eşlikçisidir. Yoğurdun hafif ekşiliği, mantının ağırlığını dengeler.
• Nane ve Pul Biberli Kızgın Tereyağı: Mantının üzerine gezdirilen bu sos, hem görsel hem de lezzet açısından yemeği taçlandırır.
• Sumak: Bazı yörelerde mantıya ekşi bir dokunuş katmak için sumak serpilerek tüketilebilir.
• Salata: Yanında taze mevsim salatası, mantının yanında ferahlatıcı bir denge oluşturur.
• Turşu: Özellikle kış aylarında turşu, mantının yanında iştah açıcı bir lezzet sunar.

Coğrafi işaret tescili

Kayseri tepsi mantısı, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından 05.04.2022 tarihinde coğrafi işaret tescili almıştır. Bu tescil, Kayseri tepsi mantısının coğrafi sınırları belirli bir bölgeye ait olduğunu, tüm üretim aşamalarının o bölgede gerçekleştirilmesi gerektiğini ve belirli bir kalite standartını taşıdığını resmi olarak belgelemektedir. Bu durum, hem mantının özgünlüğünü korumasına yardımcı olmakta hem de Kayseri’nin gastronomi turizmi açısından önemini artırmaktadır.
Kayseri tepsi mantısı, sadece bir yemek değil, aynı zamanda bir kültür, bir gelenek ve bir aile mirasıdır. Her bir lokması, Kayseri’niz sıcak misafirperverliğini ve zengin mutfak kültürünü yansıtır.