Türkiye’nin dört bir yanındaki eşsiz yerel zenginlikler, Ülke TV’nin “Değerlerin Daveti” programıyla hafta sonları ekranlara taşınıyor.
Program, coğrafi işaretlerle uluslararası alanda tescillenmiş ve korunmuş, ülkenin kültürel ve doğal mirasını oluşturan değerleri mercek altına alıyor. Tarım ürünlerinden nadir endemik türlere, köklü el sanatlarından ağız sulandıran yöresel lezzetlere kadar geniş bir yelpazede yer alan değerler, program aracılığıyla geniş kitlelere tanıtılıyor.
“Değerlerin Daveti”nin temel amacı, Türkiye’nin yerel ürünlerini ve sanatını ulusal ve uluslararası pazarlarda markalaştırma çabalarına destek olmak. Gaziantep baklavasından Konya’nın etli ekmeğine, Erzurum’un göz alıcı Oltu taşına kadar birçok bilinen değerin yanı sıra, henüz patentlenmemiş veya yeterince tanınmayan yerel ürün ve el sanatlarını üreten kişi ve kurumlar da bu program sayesinde önemli destek ve teşvik mekanizmaları hakkında bilgilendiriliyor.
Program, yerel üreticileri ve sanatçıları bilinçlendirerek, onların ulusal birliğe ve ülke ekonomisine katkı sağlamalarına olanak tanıyor. Kendi topraklarımızın özgün tatlarını, dokularını ve hikayelerini barındıran bu değerlere sahip çıkan “Değerlerin Daveti”, her hafta sonu Ülke TV ekranlarında izleyicileri bekliyor. Bu eşsiz yolculukla Türkiye’nin saklı kalmış hazinelerini keşfederken, yerel ekonomiye ve kültürel çeşitliliğe verilen desteğe tanık olacaksınız.
Bugünün ürünü: Erzurum Demir Tatlısı
Erzurum’un zengin mutfak kültürünün en özel lezzetlerinden biri olan Demir Tatlısı, kendine has yapım tekniği ve eşsiz lezzetiyle damaklarda iz bırakıyor. Tarihi boyunca sofralardaki yerini koruyan bu tatlı, kendine özgü kalıpları ve ustalık gerektiren hazırlama süreciyle, 27 Aralık 2021 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenerek coğrafi işaret almış ve Erzurum’un tescilli değerleri arasındaki yerini sağlamlaştırmıştır.
Üretim aşamaları: Bir ustalık hikayesi
Demir tatlısının en belirgin özelliği, adını aldığı özel demir kalıplardır. Bu kalıplar, genellikle dökme demirden veya kara saçtan yapılır ve üzerinde geometrik desenler bulunur. Erzurum’un kültürel mirasının bir parçası olan bu kalıplar, aileden aileye miras kalan ve her ailenin kendine özgü bir sembolü haline gelen desenlere sahip olabilirdi.
Üretim süreci şu adımları içerir:
Hamurun hazırlanması: Buğday unu, süt, yumurta ve kabartma tozu gibi temel malzemelerle hazırlanan hamur, ne çok sert ne de çok cıvık bir kıvamda olmalıdır.
Kalıpların ısıtılması: Demir kalıplar, kızgın yağa batırılarak iyice ısıtılır. Bu aşama, tatlının istenen dokuyu alması için kritiktir.
Şekil verme ve kızartma: Isıtılan kalıplar, hazırlanan hamura sadece belli bir derinlikte batırılarak sıyrılır. Ardından, bu hamurlu kalıplar, iyice kızmış derin yağda, hamurun altın sarısı rengini alıp sertleşmeden, altın değerinde bir çıtırlık kazanana dek hızla kızartılır. Bu aşamada ustalık, hamurun kalıptan ayrılmasını sağlamak ve eşit şekilde kızarmasını temin etmektir.
Şerbetleme: Kızartılan tatlılar, sıcak şerbete hızlıca batırılıp çıkarılır. Şerbetin aşırı çekilip tatlının yumuşamaması, çıtır dokusunu koruması büyük önem taşır. Şerbet, genellikle su ve şeker kaynatılarak hazırlanır, lezzet dengesi için limon suyu da eklenir.
Servis: Şerbeti hafifçe çekmiş ve hala çıtır olan demir tatlıları, genellikle üzerine bolca ceviz içi serpilerek sıcak servis edilir.
Çeşitleri ve sunum önerileri
Erzurum Demir Tatlısı’nın kendine has yapım tekniği nedeniyle belirgin bir “çeşitlenme” anlayışı bulunmamaktadır. Tatlının özgünlüğü, kullanılan demir kalıbının deseninden ve ustasının maharetinden gelir. Ancak, günümüzde sunum ve lezzet zenginliği katmak amacıyla bazı eklemeler yapılabilmektedir:
Klasik sunum: Üzerine bolca ceviz içi serpilerek sade bir şekilde sunulur.
Farklı soslarla: Bazı modern yorumlarda, tahin-pekmez karışımı, eritilmiş çikolata veya farklı meyve sosları ile de servis edilebilir.
Dondurma eşliğinde: Özellikle sıcak servis edilen tatlının yanına eklenen bir top Maraş dondurması, lezzet ve doku kontrastı ile enfes bir deneyim sunar.
Demir Tatlısı, genellikle özel günlerde, bayramlarda ve misafir ağırlamalarında ikram edilen geleneksel bir tatlıdır. Çay veya kahve eşliğinde, lezzetli bir kapanış yapmak için idealdir. Erzurum’un kendine has bu lezzeti, doğru tekniklerle hazırlandığında hem görsel hem de lezzet olarak unutulmaz bir deneyim sunar.
