Türkiye’nin dört bir yanındaki eşsiz yerel zenginlikler, Ülke TV’nin “Değerlerin Daveti” programıyla hafta sonları ekranlara taşınıyor.
Program, coğrafi işaretlerle uluslararası alanda tescillenmiş ve korunmuş, ülkenin kültürel ve doğal mirasını oluşturan değerleri mercek altına alıyor. Tarım ürünlerinden nadir endemik türlere, köklü el sanatlarından ağız sulandıran yöresel lezzetlere kadar geniş bir yelpazede yer alan değerler, program aracılığıyla geniş kitlelere tanıtılıyor.
“Değerlerin Daveti”nin temel amacı, Türkiye’nin yerel ürünlerini ve sanatını ulusal ve uluslararası pazarlarda markalaştırma çabalarına destek olmak. Gaziantep baklavasından Konya’nın etli ekmeğine, Erzurum’un göz alıcı Oltu taşına kadar birçok bilinen değerin yanı sıra, henüz patentlenmemiş veya yeterince tanınmayan yerel ürün ve el sanatlarını üreten kişi ve kurumlar da bu program sayesinde önemli destek ve teşvik mekanizmaları hakkında bilgilendiriliyor.
Program, yerel üreticileri ve sanatçıları bilinçlendirerek, onların ulusal birliğe ve ülke ekonomisine katkı sağlamalarına olanak tanıyor. Kendi topraklarımızın özgün tatlarını, dokularını ve hikayelerini barındıran bu değerlere sahip çıkan “Değerlerin Daveti”, her hafta sonu Ülke TV ekranlarında izleyicileri bekliyor. Bu eşsiz yolculukla Türkiye’nin saklı kalmış hazinelerini keşfederken, yerel ekonomiye ve kültürel çeşitliliğe verilen desteğe tanık olacaksınız.
Bugünün ürünü: Antep Kutnu Kumaşı
Antep Kutnu kumaşı, Gaziantep’in zengin kültürel mirasının nadide bir parçası olup, yüzyıllardır süregelen bir dokuma geleneğini temsil eder. Bu özel kumaş, kendine has üretim süreci, çeşitliliği ve kullanım alanlarıyla dikkat çeker. Coğrafi işaret tescili ile de bu özgünlüğünü resmi olarak taçlandırmıştır.
Sabır ve ustalıkla dokunan zarafet
Antep Kutnu kumaşının üretimi, incelikli ve emek yoğun bir süreçtir. Tarihi boyunca el tezgahlarında dokunan bu kumaş, günümüzde de bu geleneği sürdürmektedir.
Çözgü Hazırlığı (Söküm İşlemi): Kumaşın temelini oluşturan çözgü iplikleri, “devere” adı verilen özel çözgü dolaplarında hazırlanır. Bobinlerden alınan iplikler, kumaşın boyutlarına ve istenen tel sayısına göre dikkatlice sarılır. Bu aşamada, ipliklerin karışmasını ve bozulmasını önlemek için “bağlık” (çapraz) adı verilen ipliklerle bağlanarak çile haline getirilir. Bu çilelere “şak” denir.
Boyama (Renklenme): Kumaşın kendine özgü renkli ve çizgili desenleri, çözgü ipliklerinin boyanmasıyla elde edilir. Bu aşamada genellikle doğal ve kaliteli boya maddeleri kullanılır, bu da kumaşa canlı ve kalıcı renkler kazandırır.
Haşıl İşlemi: Kumaşa parlaklık, dayanıklılık ve sağlamlık kazandırmak amacıyla kayısı ağacı reçinesinden elde edilen doğal kitre zamp kullanılır. Bu işlem, kumaşın dokusunu güçlendirir ve daha gösterişli bir görünüm sunar.
Dokuma: Hazırlanan çözgü ve atkı iplikleri, ahşap veya günümüzdeki adıyla “kara tezgahlar” üzerinde ustaca dokunur. Çözgü iplikleri genellikle ince ipek veya suni ipek (floş), atkı iplikleri ise pamuktan yapılır. Bu karışım, kumaşa hem ipeğin parlaklığını hem de pamuğun dayanıklılığını verir. Dokuma sırasında kullanılan “bağlama batik” tekniği, kumaşın kendi kendine desenler oluşturmasını sağlar.
Desen ve Tasarım Belirleme: Kutnu kumaşının özgün desenleri, dokuma öncesinde dikkatlice planlanır. Renkli çözgülerin oluşturduğu boyuna çizgiler, farklı genişlikler, renkler ve desenlerle çeşitlenir.
Her biri ayrı bir değer
Antep Kutnu kumaşı, çözgü tel sayısına, örgüsüne ve desenlerine göre farklı isimlerle anılır. Başlıca çeşitleri şunlardır:
Kutnu Kumaş: Genellikle çözgü tel sayısı 4000-5000 arası olan, atlas saten örgülü kumaşlardır.
Meydaniye Kutnu Kumaş: Çözgü tel sayısı 3000-4000 arası olan, bezayağı örgülü, düz çizgili ve bağlama batik motifli kumaşlardır. Osmanlı döneminde halk tarafından daha çok kullanılmıştır.
Alaca Kutnu Kumaş: Çözgü tel sayısı 2000-3000 arası olan, bezayağı örgülü, düz çizgili ve bağlamalı batik tekniğiyle kendiliğinden oluşan desenli kumaşlardır.
Bunların yanı sıra, zencirli, mecidiye, sedefli, kürdiye, mekkavi, hindiye, cütari, osmaniye gibi isimlerle de anılan farklı dokuma ve desen çeşitleri bulunmaktadır.
Kullanım Alanları
Antep Kutnu kumaşı, zengin dokusu ve estetik görünümüyle geniş bir kullanım alanına sahiptir:
Giyim: Geleneksel yöresel kıyafetlerden modern giysilere kadar pek çok alanda kullanılır. Özellikle kadın ve erkek giyiminde, kaftan, entari, cepken, yelek, gömlek, kravat, etek, bluz gibi ürünlerde tercih edilir.
Ev Tekstili: Perde, masa örtüsü, yastık kılıfı, yatak örtüsü gibi dekoratif ev tekstili ürünlerinde zarafet katar.
Aksesuarlar: Fular, şal, çanta, cüzdan, terlik ve ayakkabı gibi aksesuarlarda da özgün tasarımlar oluşturmak için kullanılır.
Folklorik Kıyafetler: Halk oyunları ekiplerinin geleneksel kostümlerinde sıkça yer alır.
Gaziantep’in mirası tescillendi
Antep Kutnu kumaşının özgünlüğünü ve Gaziantep ile olan bağını korumak amacıyla, Gaziantep Sanayi Odası tarafından yapılan başvuru sonucunda, 25.08.2016 tarihinde Türk Patent Enstitüsü’ne (TPE) coğrafi işaret tescil başvurusu yapılmıştır. TPE tarafından yapılan incelemeler sonucunda bu başvuru onaylanmış ve Antep Kutnu kumaşının coğrafi işaret tescili Resmi Gazete’de yayımlanarak kesinleşmiştir. Bu tescil, Antep Kutnu kumaşının korunması, yaşatılması ve markalaşması yolunda atılmış önemli bir adımdır.
