Türkiye’nin dört bir yanındaki eşsiz yerel zenginlikler, Ülke TV’nin “Değerlerin Daveti” programıyla hafta sonları ekranlara taşınıyor.
Program, coğrafi işaretlerle uluslararası alanda tescillenmiş ve korunmuş, ülkenin kültürel ve doğal mirasını oluşturan değerleri mercek altına alıyor. Tarım ürünlerinden nadir endemik türlere, köklü el sanatlarından ağız sulandıran yöresel lezzetlere kadar geniş bir yelpazede yer alan değerler, program aracılığıyla geniş kitlelere tanıtılıyor.
“Değerlerin Daveti”nin temel amacı, Türkiye’nin yerel ürünlerini ve sanatını ulusal ve uluslararası pazarlarda markalaştırma çabalarına destek olmak. Gaziantep baklavasından Konya’nın etli ekmeğine, Erzurum’un göz alıcı Oltu taşına kadar birçok bilinen değerin yanı sıra, henüz patentlenmemiş veya yeterince tanınmayan yerel ürün ve el sanatlarını üreten kişi ve kurumlar da bu program sayesinde önemli destek ve teşvik mekanizmaları hakkında bilgilendiriliyor.
Program, yerel üreticileri ve sanatçıları bilinçlendirerek, onların ulusal birliğe ve ülke ekonomisine katkı sağlamalarına olanak tanıyor. Kendi topraklarımızın özgün tatlarını, dokularını ve hikayelerini barındıran bu değerlere sahip çıkan “Değerlerin Daveti”, her hafta sonu Ülke TV ekranlarında izleyicileri bekliyor. Bu eşsiz yolculukla Türkiye’nin saklı kalmış hazinelerini keşfederken, yerel ekonomiye ve kültürel çeşitliliğe verilen desteğe tanık olacaksınız.
Bugünün ürünü: Afyon Lokumu
Anadolu’nun kadim lezzet duraklarından Afyonkarahisar’ın adıyla özdeşleşmiş, geleneksel Türk misafirperverliğinin ve tatlı sohbetlerinin ayrılmaz parçası olan Afyon Lokumu, sadece bir şekerleme değil, yüzyıllık bir kültürel mirasın somutlaşmış halidir. Kaymak ve krem şekerin ahenkli dansıyla hayat bulan bu eşsiz lezzet, 2021 yılında tescillenerek coğrafi işaretli değerlerimiz arasındaki özel yerini almıştır.
Lezzetin resmi güvencesi
Afyon Lokumu’nun geleneksel üretim metodunun ve benzersiz niteliklerinin resmiyet kazanması, uzun soluklu bir sürecin sonunda gerçekleşmiştir. Afyonkarahisar Belediyesi’nin tescil ettirdiği bu mahreç işareti, 07.08.2017 tarihinden itibaren korunmak üzere başvurulmuş ve nihayet 25.01.2021 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında tescil edilmiştir. Bu tescil, Afyon Lokumu’nun kendine has özelliklerinin korunacağının ve sadece belirli coğrafi sınırlar içinde, tanımlanmış yöntemlerle üretileceğinin güvencesidir.
Üretim süreci
Afyon Lokumu’nu sıradan bir lokumdan ayıran en önemli özellik, sadece yöreye has ustalıkla ve titizlikle yürütülen üretim aşamalarıdır. Bu süreç, temelde üç ana bileşen olan şeker, nişasta ve sudan oluşan temel kütlenin özel yöntemlerle kaynatılması ve soğutulmasıyla başlar, ancak Afyon Lokumu’nun alametifarikası olan ilave işlemlerle benzersizliğini kazanır:
1. Pişirme ve Kıvam Belirleme (Isıl İşlem):
Şeker, nişasta ve su karışımı, lokum ustası tarafından titizlikle kontrol edilen ısı kademelerinde, genellikle 1.5 ila 2.5 saat süren bir ısıl işleme tabi tutulur. Lokumun kıvamını belirleyen bu aşamada sıcaklık, 120dereceyi geçmeyecek şekilde kontrollü olarak düşürülür ve yükseltilir.
Sultan Lokumu gibi tipler için, pişirmenin son 15-30 dakikası içinde çöven takviyesi yapılır. Çöven otu suyunun şekerle ayrı bir kapta krema kıvamına gelene kadar çırpılmasıyla hazırlanan bu karışım, lokum kitlesine o meşhur parlak beyazlığını ve kendine özgü dokusunu kazandırır.
Pişirme sonunda lokum ustası, hamurun “kayışlamaması”, yani elastiki, yumuşak, kaygan ve damağa yapışmayan bir yapıda olması için hassas bir kontrol yapar. Bu, ürünün esnekliğini, yumuşaklığını ve şeffaflığını sabitleyen kritik bir ustalık basamağıdır.
2. Dinlendirme ve Pasalama:
Sıcak lokum kitlesi, özel olarak doğal mısır nişastası ile kaplanmış ahşap pasalar içine alınır ve oda sıcaklığında 10 ila 20 dakika üzeri açık bir şekilde dinlendirilir. Bu dinlendirme, lokumun kıvam ve sıcaklık dengesinin sağlanması için hayati öneme sahiptir.
3. Açma ve Şekillendirme:
Dinlenmiş lokum kitlesi, genellikle mermer bir tezgâh üzerine alınır (mermer, kitlenin soğumasında önemli bir rol oynar). Doğal mısır nişastası serpilerek merdane yardımıyla ince bir katman halinde açılır.
Açılan hamur, rulo şeklinde sarılır. Bu rulo, su ile nemlendirilmiş tezgâh üzerinde el ile 2-3 tur sıkıştırılarak gezdirilir. Bu, rulonun sabitlenmesini ve istenen formunu almasını sağlar.
4. Kaplama ve Son Dokunuşlar:
Sabitlenen lokum rulosu, çeşidine göre farklı kaplama malzemeleriyle kaplanır. Bu kaplamalar rendelenmiş fındık, fıstık, Hindistan cevizi veya yöresel ürün olan Afyon Kaymağı olabilir. Özellikle meşhur Kaymaklı Lokum tipinde kaymak, lokum kitlesine özel bir yöntemle ilave edilir.
Kaplama işlemi tamamlanan Afyon Lokumu, fitil (uzun silindir) veya kitle (küp) halinde uygun ambalajlara konularak tüketime hazır hale getirilir.
Afyon Lokumu, tescil ve üretim sürecindeki bu detaylarla, sadece bir tatlı olmanın ötesine geçerek coğrafi bir kimliği, asırlık bir ustalığı ve Afyonkarahisar’ın gastronomi kültürünü temsil eden özel bir değere dönüşmüştür.
