Anadolu’nun kadim toprakları, her köşesinde ayrı bir tarih ve gizem barındırıyor.
Niğde’nin Bor ilçesine bağlı Bahçeli Kasabası’nda yükselen Antik Roma Havuzu da bu gizemli miraslardan sadece biri. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın “Geleceğe Miras” projesi kapsamında başlayan kazı çalışmalarıyla, bu eşsiz yapı yeniden ilgi odağı haline geldi.
Zamanda bir yolculuk
Milattan sonra 2. yüzyılda, Hadrian ve Trajan gibi büyük Roma İmparatorları döneminde inşa edilen Bahçeli Roma Havuzu, sadece bir su kaynağı olmaktan çok daha fazlasını ifade ediyor. Bu devasa yapı, Antik Tyana kentine hayat veren içme suyu sisteminin kalbi olarak biliniyor. Prof. Dr. Osman Doğanay ve ekibinin titizlikle yürüttüğü kazı çalışmalarıyla, havuzun çevresindeki eserler bir bir gün yüzüne çıkarken, antik mühendislik harikasının sırları da aralanıyor.
Bir mühendislik harikası
Kazı Başkanı Prof. Dr. Osman Doğanay’ın açıklamalarına göre, 1946 yılında ilk kazıların yapıldığı alana dair bilgiler oldukça etkileyici. Bolkarlar ve Aladağlar’dan gelen berrak kaynak suları, Roma Havuzu’nda toplanarak yaklaşık 3000 metrelik yer altı kanalları aracılığıyla Tyana’ya ulaşıyormuş. Bu mesafenin 1800-2000 metrelik kısmında ise su, devasa kemerler üzerine alınarak kente taşınmış. O dönemde yaklaşık 35 bin kişilik bir nüfusa temiz içme suyu sağlayan sistem, şüphesiz döneminin en önemli mühendislik başarılarından biri.
1946 yılına kadar adeta bir bataklık olarak görülen alan, dönemin Su İşleri Müdürlüğü’nün çabalarıyla gün yüzüne çıkarılmış. Şimdi ise yapılan yeni kazılarla, sadece havuzun kendisi değil, çevresindeki bağlantılı yapılar da keşfediliyor.
Olimpik ölçülerde bir antik miras
Bahçeli Roma Havuzu’nun en çarpıcı özelliklerinden biri de boyutları. 21 metreye 62 metre ölçüleriyle adeta olimpik standartlara sahip olan bu havuzun derinliği ise 2,5 metreyi buluyor. Döneminde en az 1,5 metre derinliğinde su tuttuğu bilinen yapı, içme suyu olarak kullanıldığı için üzerinin kapalı olduğu tahmin ediliyor. Bu detaylar, Roma mühendisliğinin ne denli ileri düzeyde olduğunu bir kez daha gözler önüne seriyor.
Kazılar ilerledikçe, havuzun çevresinde süsleme amaçlı revak sistemlerine dair izler de ortaya çıkıyor. Yapıların doğrudan havuza mı, yoksa başka bir mimariye mi ait olduğu ise kazıların sonucunda netleşecek. Ancak Prof. Doğanay, havuzun etrafında müştemilat veya organik olarak bağlı başka yapıların bulunduğunu tahmin ettiklerini belirtiyor.
Geleceğe yönelik kapsamlı bir proje
Bahçeli Roma Havuzu ve çevresinde yürütülen bu kapsamlı proje, sadece tarihi eserleri gün yüzüne çıkarmakla kalmıyor, aynı zamanda bölgenin turizm potansiyelini de artırmayı hedefliyor. Arkeolojik doku tamamen ortaya çıkarıldıktan sonra, buna uygun bir çevre düzenleme projesi geliştirilecek.
Projenin bir diğer önemli ayağı ise kazı alanının hemen üzerinde yer alan ve Orta Anadolu’nun Kalkolitik dönemine tarihlenen Köşk Höyük. Bu önemli merkez de çevre düzenleme projesine dahil edilecek. Böylece, Bahçeli Roma Havuzu ve çevresi, tarihi ve kültürel mirasın ziyaretçilere bütünsel bir biçimde sunulduğu eşsiz bir alan haline gelecek.
Şu anda yılda yaklaşık 200 bin ziyaretçiyi ağırlayan Bahçeli Roma Havuzu’nun, bu çalışmaların ardından yılda 1 milyona yakın turisti çekmesi bekleniyor.
